Oczekiwanie na wyrok TSUE

Od kiedy w maju br. głos w sprawie frankowiczów zabrał rzecznik Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, wielu konsumentów z niecierpliwością oczekuje wyroku TSUE, upatrując w nim szansy, na szybsze odfrankowanie swojego kredytu. Nadzieje te również są wynikiem fiaska ustawy prezydenckiej o pomocy frankowiczom, z której ostatecznie wykreślono punkty o powołaniu Funduszu Konwersji, który miał służyć do przewalutowania kredytów indeksowanych lub denominowanych do waluty obcej.

Opinia Rzecznika

Niecierpliwe oczekiwania na wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczący frankowiczów to efekt wystąpienia jej rzecznika Giovanni’ego Pitruzella, który w maju br. wydał opinię w sprawie czterech pytań prejudycjalnych, zadanych przez Sąd Najwyższy. Jak już przytaczaliśmy w jednym z poprzednich artykułów, opinia ta jest korzystna dla frankowiczów i pozwala patrzeć w przyszłość nieco bardziej optymistycznie.
Pytania zadane przez Sąd Najwyższy dotyczyły sprawy małżonków, którzy zaciągnęli kredyt indeksowany do CHF. Raty kredytu wyrażone były we frankach szwajcarskich wg kursu sprzedaży, zgodnie z obowiązującą w banku tabelą. Kredytobiorcy domagali się stwierdzenia nieważności umowy ze względu na zawarte w niej niedozwolone klauzule indeksacyjne.

Prowadzący tę sprawę sędzia Kamil Gołaszewski skierował w kwietniu 2018 r. cztery pytania do TSUE, brzmiące następująco:

Czy jeśli skutkiem uznania określonych postanowień umownych, określających sposób spełnienia świadczenia przez strony (jego wysokość), za nieuczciwe warunki umowne w rozumieniu dyrektywy 93/13/EWG miałby być niekorzystny dla konsumenta upadek całej umowy, możliwe staje się wypełnienie luk w umowie. Nie chodzi jednak o jednoznaczne zastąpienie nieuczciwego warunku, ale jej uzupełnienie w oparciu o przepisy prawa krajowego.

Czy ewentualna ocena skutków upadku całej umowy dla konsumenta powinna następować przy uwzględnieniu okoliczności istniejących w chwili jej zawarcia, czy też w chwili zaistnienia sporu pomiędzy stronami odnośnie skuteczności danej klauzuli i jakie ma znaczenie stanowisko wyrażane w toku takiego sporu przez konsumenta?

Czy możliwe jest utrzymanie w mocy postanowień stanowiących w myśl norm dyrektywy 93/13/EWG nieuczciwe warunki umowne jeśli przyjęcie takiego rozwiązania byłoby w chwili rozstrzygania sporu obiektywnie korzystne dla konsumenta?

Czy uznanie za nieuczciwe postanowień umownych określających wysokość i sposób spełnienia świadczenia przez strony może prowadzić do sytuacji, w której ustalony na podstawie treści umowy z pominięciem skutków nieuczciwych warunków kształt stosunku prawnego odbiegać będzie od objętego zamiarem stron w zakresie obejmujących główne świadczenie stron? Czy zatem możliwe jest dalsze stosowanie innych, nieobjętych zarzutem abuzywności postanowień umownych?

Póki co, na pytania te odpowiedział jedynie rzecznik TSUE. Jego opinia najczęściej pokrywa się jednak z wyrokami Trybunału Sprawiedliwości, a ponieważ jest dla frankowiczów korzystna, pozwala wierzyć, że i wyrok TSUE taki będzie.

Pitruzella zauważył, iż sąd krajowy nie może samodzielnie uzupełniać luk w umowie w zakresie nieuczciwych warunków, zasadami uczciwości czy ustalonym zwyczajem. Ponadto „Dyrektywa 93/13/EWG sprzeciwia się, w przypadku braku wyraźnej woli w tym zakresie ze strony samego konsumenta, utrzymaniu w mocy nieuczciwych warunków umownych, które w chwili rozstrzygnięcia sporu są obiektywnie korzystne dla konsumenta.”

Zgodnie z najnowszymi doniesieniami, wyrok TSUE zapadnie najprawdopodobniej we wrześniu tego roku. W tym miejscu warto pamiętać, że wyroki prejudycjalne są wiążące dla sądu krajowego, który wystąpił do TSUE, jak również dla sądów wyższych instancji, rozpatrujących daną sprawę na skutek wniesienia środków odwoławczych.